سفالگری چیست

 

تاریخچه سفالگری

طبق گفته ی پژوهشگران هنر سفالگری را زنان ایرانی ابداع کرده اند ، به این صورت که دور سبد های خود را به گل آغشته می کردند و بعد در آتش می پختند ، به این روش ظروف سفالی را می ساختند. آثار سفال در شهر گیلان از شاهکارهای هنری محسوب می شوند. یک نمونه جالب از سفالگری در شهر گیلان،شیروانی های سفالی هستند.
در زمان قدیم مردم خاک را توسط چارپایان از بیابان به  به کارگاه می بردند.
از جمله قدیمی ترین اشیاء ساخته شده توسط انسان ظروف سفالی است.اینکه کدام انسان و در کدام قسمت از کره خاکی اولین بار ظروف سفالی را ساخته  مشخص نیست.ولی با توجه به اینکه تمدن های باستانی مکان نخستین همه ی کشفیات و اختراعات بوده،می توانیم بگوئیم سفالگری هم در سرزمین ها و تمدن های باستانی ریشه دارد.انسان ها در ابتدا پس از اینکه ظروف سفالی را ساختند،آنها را با حرارت خشک نمودند و با این کار توانستند ظروف محکم تری بسازند.در دوره های بعد،که مربوط به چهار هزار سال قبل از میلاد است بشر توانست ظروف سفالی را به صورت شفاف تر و زیباتر بسازد.همچنین از کنده کاری برای تزئین و رسم نقش های متفاوت بر روی ظروف و اجسام سفالی استفاده کرده بودند،که شواهد حاکی از آن است که در همان دوره توانستند چرخ سفالگری را اختراع کنند.این چرخ ها در ابتدا به صورت تخته های چوبیباریکی بودهاند که به منظور شکل دهی به سفال توسط دست چرخانده می شدند.اختراع چرخ های سفالگری نقطه شروعی برای رونق و ترویج این صنعت شد.بعدها یعنی حدود سه هزار سال قبل از میلاد سفال های خاکستری ساخته شدند.بعد از هزار سال یعنی حدود یک هزار سال قبل از میلاد صنعت فلز کاری رواج یافت و مردم بیشتر از فلز نسبت به سفال استفاده می کردند.در سده ششم قبل میلاد در زمان هخامنشیان صنعت سفالگری دوباره مورد توجه قرار گرفت و رواج یافت.در این دوران سفال های لعابی ساخته شدند.در دوره ساسانیان و اشکانیان رایج بوده که از رنگ های لعابی و فیروزه ای برای ساخت ظروف سفالی استفاده میشده است.در اوایل دوره اسلامی رنگ لعاب شیشه ای رواج یافت و در اواسط دوره اسلامی ساخت ظروف چینی گسترش یافت،سپس در دوره صفویه ظروف سفالی از تنوع و زیبایی بیشتری برخوردار شده و افزایش یافتند.بعلاوه در این دوره کاشی کاری هم رواج یافت.از نظر باستان شناسان سرزمین باستانی سومر مکان اصلی سفالگری است.در حالیکه با توجه به بررسی های انجام شده آثار سفالی در جیرفت پیدا شده که مربوط بهشش هزار سال قبل است.اولین بار مردمان مصر کوره را برای ساخت ظروف سفالی ساختند.در یونان نیز مردم از تصاویر مربوط به نحوه زندگی و داستان ها برای نقش اندازی بر روی سفال ها استفاده کرده اند.در قرون وسطی از مخلوط شن و ماسه با خاک رس برای ساختن ظروف سفالی استفاده می شده است.در قرن سیزدهم سفالگران آلمانی ظروف سفالی سنگ نما تولید کردند.این ظروف به رنگ های قهوه ای متمایل به زرد و یا خاکستری بودند.برای اولین بار ظروف سفالی شفاف از نوعی خاک رس به نام کائولن در چین ساخته شدند.امروزه در شهرهای مختلفی از ایران سفالگری رایج است،که محصولات سفالی تولید شده توسط توسط هر شهر به دلیل امکانات مربوط به هر منطقه جغرافیایی در طرح و رنگ با هم متفاوت هستند.

انواع ظروف سفالگری

سفالگری انواعی دارد مانند کوزه ، گلدان ، خمره ،تنور ، دیزی ، و .... . برای ساخت ظروف سفالی  سفید بهتر است از گل شور استفاده شود در صورتی که از گل شیرین استفاده شود باعث قرمز رنگ شدن ظروف سفالی می شود. برای ساخت ظروف سفالی رنگی بهتر است از گل شیرین استفاده شود. و اگر از گل شور استفاده شود ، رنگ سفال بی کیفیت می شود.
کوزه:برای ساخت کوزه باید از گل شور استفاده کنیم، زیرا کوزه یکی از ظروف سفید سفالی است. کوزه ی لعابدار نمی تواند آب را سرد نگهدارد به همین دلیل کوزه باید به رنگ سفید باشد. آب کوزه آبی زلال تر و تمیز تری ست زیرا کوزه شه آب را می گیرد.

سفال ساده و بی لعاب

سفالی است ساده و بدون هیچ گونه پوشش لعابی،در ابتدا این گونه سفال ها ساخته شدند.مردم در طول تاریخ از سفال های بی لعاب بیشتر استفاده می کردند.

سفال خاکستری-سیاه

سفالی است به رنگ خاکستری و سیاه که همزمان با عصر آهن ساخته شد.این نوع سفال شامل سفالینه هایی با لوله ی دراز است،که این طرحشان برگرفته از منقار پرندگان است.بعضی از آنها به رنگ سیاه و بعضی دیگر به رنگ خاکستری هستند.

سفال داغ دار

یک سری از سفال ها به گونه ای هستند که سفالگر قبل از آنکه آنها را در کوره قرار دهد با استفاده از یک سری ابزار از جمله مهره های سنگی یا استخوانی و یا با ناخن بر روی آنها نقش می کشند و سپس در کوره قرار می دهند.و بعد از پخته شدن این اثر روی آن باقی می ماند.

سفال قرمز

نوعی سفال به رنگ قرمز ساخته شده توسط چرخ و دارای نقش که ساخت این نوع سفال از هزاره سوم پیش از میلاد آغاز شده است.این نوع سفال آجری استبا مقاومت پایین که معمولا به شکل بشقاب و کاسه هستند.این نوع سفال مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد می باشد.

 

ابزار و مواد مورد نیاز برای آموزش سفالگری

قبل از شروع به کار سفالگری شما باید آموزش های لازم را پشت سر بگذارید.شما می توانید در خانه و یا با رفتن به کلاس های آموزش سفالگری این حرفه را بیاموزید.برای آموزش به یک سری ابزار نیاز دارید:خاک رس مخصوص سفالگری،(این خاک به دلیل اینکه مقدار زیادی آهن در خود دارد قرمز رنگ می باشد.)،آب،چرخ مخصوص سفالگری،کوره سفالگری،سوزن مخصوص سفالگرس،سیم برش،ابزار کنده کاری،ابزار سیقل دهنده و صاف کننده،چاقوی مخصوص سفالگری،تیماج(مقداری چرم است که در زمان شکل دهی به گل روی چرخ از آن برای فشردن و صاف کردن لبه های سفال استفاده می شود.)،برای اندازه گیری قطر ظروف از پرگار یا کولیس استفاده می شود.برس سفالگری(برای لعاب دهی یا آغشته کردن سفال به دوغاب استفاده می شود. )،اسفنج(برای تمیز کردن و شکل دادن به سطوح و ریختن آب بر روی خاک از اسفنج استفاده می شود.)،پیش بند یا لباس کار و ...

 

شیوه کار سفالگری

در ابتدا باید خاک را کوبیده و الک کنید ،بعد آن را با آب مخلوط نموده و بشوئید، حال ناخالصی ها را پس از ته نشین شدن جدا کنید،بعد از انجام این کارها گل تهیه شده را برای مدتی کنا بگذارید که یکدست شود ، سپس آن را با کمک ماشین ورز دهید. در آن هنگام گل آماده شده را روی تخته بالایی چرخ سفال قرار دهید و با انگشتان دست به گل فرم دهید، و از ابزار و تیغه ها برای شکل دهی به جسم سفالیه در حال ساخت استفاده کنید ، و گل را به شکل دلخواهی که می خواهید در آورید.سپس آن را در مکانی گرم و خشک قرار دهید که خشک شود . بعد از اینکه خشک شد آن را در کوره قرار دهید تا پخته شود.روش دیگری به نام مفتول کاری در سفالگری مورد استفاده قرار می گیرد . این روش به این شکل است که خمیر های گل را به شکل استوانه ای درآورده و به صورت مفتول درمی آورند.و به شکل دلخواه روی هم می چسبند که کامل شود . روش دیگر در ساخت اجسام سفال قالب گیری است ، در این روش گل را با غلظت کم در قالب گچی می ریزند تا شکل بگیرد ، پس از گذراندن این مرحله آن را از قالب بیرون آرده و در کوزه قرار می دهند که بپزد. 

 

بازار کار حرفه سفالگری در ایران

اصلی ترین مراکز سفالگری در ایران در شهرهای کلپورگان و لالجین قرار دارند.پایتخت سفالگری در ایران شهر لالجین می باشد.مردم این شهر از طریق ساخت ظروف سفالی و اجسام تزئیناتی درآمد کسب می کنند.خاک شهر لالجین برای سفالگری بسیار با ارزش بوده و روزی مردم این شهر را می رساند.معروف شدن کارهای سفالی در لالجین باعث شده  عده ای از داوران صنایع دستی از خارج از کشور به این شهر سفر کنند و از این محصولات بازدید نمایند.
بازدید از کارگاه های شهر لالجین و دیدن محصولات سفال تولید شده در این کارگاهها باعث شده این شهر نام جهانی شهر سفال را به خود بگیرد.که این خود باعث افزایش ورود گردشگران و توریست ها به این شهر شده است.همچنین صادرات محصولات سفالی از ایران به خارج از کشور افزایش یافت.همه ی محصولات سفالی تولید شده در شهر کلپورگان به خارج از کشور صادر می شوند.

 

 برای ورود به کسب و کار سفالگری چه توانایی های لازم است؟

همانند سایر کسب و کارها که نیاز به یکسری از آمورش ها و مهرت ها دارند حرفه سفالگری هم به یک سری مهارت ها نیاز دارد.افرادی که وارد این حرفه می شوند باید بسیار صبور باشند زیرا ساختن یک شیء سفالی طول کشیده و زمان بر است.همچنین باید روحیه قوی داشته باشید چرا که در صورت آسیب دیدن اثر بتوانید از اول شروع به ساختن شیء آسیب دیده کنید.علاوه بر این شما باید به این حرفه علاقمند بوده و توانایی ساعت ها کار در کاگاه را داشته باشید و قبل از ساخت یک شیء بتوانید از یک الگو استفاده کنید،الگو میتواند ذهنی باشد و یا اینکه از یک جسم به عنوان الگو استفاده نمائید.و همچنین لازم است ابزار کار سفالگری را بشناسید.در حا حاضر حرفه سفالگری به عنوان یک رشته در مقطع کاردانی دریک سری از دانشگاه ها تدریس می شود.

آینده شغلی و درآمد رشته سفالگری

افرادی که در این رشته تحصیل کرده اند می توانند علاوه بر تاسیس کارگاه و فروش محصولات ، به افراد علاقمند و مشتاق آموزش دهند.میزان درآمد کسب و کار سفالگری بسته به سبک کاری،میزان کار کردن بر روی شیء،میزان فروش و تبلیغات و... متفاوت است.درآمد تدریس این حرفه با فروش محصولات متفاوت است.به طور میانگین دستمزد فردی که در این حرفه کار می کند تقریبا دو و نیم میلیون تومان می باشد.اگر فارغ التحصیل این رشته هستید و یا قصد دارید در این رشته تحصیل کنید باید بدانید که شروع سفالگری به سرمایه و مهارت زیاد نیازی ندارد.در صورت ورود به این حرفه با تمرین و آموزش دیدن مهرات کسب می کنید و به مرور می توانید کارتان را رونق دهید و حتی وارد عرصه تجات شوید. 

 

چگونه می توان یک کارگاه سفال گری را، راه اندازی کرد؟

قبل از آنکه بخواهید کارگاه مربوط به کسب و کاری را راه اندازی کنید لازم است به طور کامل راجبه کسب و کار مورد نظر مطالعه کرده و اطلاعات کسب کنید.سفالگری حرفه ایست که در بازار کار خود دارای ابزار متعددی می باشد، و نسبت به مشاغل دیگر نیازمند تجربه و شناخت است.ساخت یک اثر هنری با دست بسیار باارزش است و داشتن استعداد و هنر بازار یابی در پیشرفت کاری بسیار حائز اهمیت است.به همین دلیل اگر تمایل به راه  اندازیه یک کارگاه سفالگری را دارید باید به استعداد و خلاقیت خود توجه کنید.در یک کارگاه سفالگری ابتدا باید زمان زیادی را برای طراحی ایده و ترسیم نقشهی جسمی که می خواهید بسازید و همین طور لعاب دهی و پخت آن در کوره صرف کنید.برای تاسیس کارگاه سفالی ابتدا باید یک زمین خریداری کرده و یا یک مکان را اجاره کنیدبعد از تاسیس کارگاه لازم است سرمایه گذاری کنید سپس باید دستگاه ورزیدن گل را خریداری کنید.برای ساخت ظروف سفالی ابتدا باید خاک رس را در آب حل کرده و خوب ورز دهیم که مقاوم شود و به خوبی بهم پیوند بخورد. قیمت تهیه دستگاه ورز دهی در حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان  می باشد .سپس باید دستگاه بالمین را خریداری کنید، کار این وسیله تهیه لعاب می باشد، برای تهیه لعاب به میزان لازم و حجم دستگاه شیشه و آب میریزیم ، (توجه داشته باشد که به میزانی که شیشه در دستگاه میریزید میتوانید لعاب تهیه کنید.)،و اجازه می دهیم دستگاه پانزده ساعت کار کند و مواد را بچرخاند در این صورت لعاب تهیه می شود. در صورتی که بخواهید لعاب سبز رنگ شود خاک مس را روی لعاب تهیه شده بریزید. در غیر این صورت لعاب زرد رنگ می باشد. قیمت تهیه دستگاه لعاب سازی یا بالمین تقریبا یک میلیون و پانصد هزار تومان می باشد. چرخ سفال برای ساخت ظروف و اجسام سفالی می باشد و دارای دو صفحه است.که یک صفحه در بالای چرخ سفال است و گل را روی آن قرار می دهیم، این چرخ دارای یک تسمه می باشد که دینام را به چرخ سفال وصل می کند و باعث چرخیدن چرخ سفال می شود.قیمت تهیه چرخ سفال تقریبا سیصد هزار تومان و همچنین قیمت تهیه دینام پنجاه هزار تومان می باشد . ابزار دیگری که به آن احتیاج دارید پمپنفت می باشد. پمپ نفت دستگاهی است که نفت را از بشکه به تانکر منتقل می کند . سپس نفت از تانکر به کوره می رود. هزینه تهیه پمپ نفت در حدود شصت هزار تومان است.از جمله ابزار دیگری که مورد نیاز است چراغ زیر کوره است.هزینه آن نیز شصت هزار تومان می باشد. برای ساخت کوره در حدود پانصدو ده هزار تومان نیاز است.پس از تهیه ابزار مورد نیاز برای راه اندازیه کارگاه لازم است برای شروع به کار از اداره صنایع مجوز بگیرید که هزینه آن در حدود ده هزار تومان می باشد. همینطور باید بتوانید محصول را ارائه کرده و بفروش برسانید.برای فروش جسم های سفالی که تولید کرده اید ،میتوانید به نمایشگاههای متفاوت بروید و از فضای اینترنت برای معرفی آنها استفاده کنید.شما باید سعی کنید بازار هدف را بشناسید و تاثیر آن را در راه اندازی کارگاه خود بدانید. متاسفانه بیشتر مردم جامعه ارزش محصولات سفالی دست ساز را نمی دانند و حاضر نیستند برای خریدن آنها هزینه زیادی پرداخت کنند به همین دلیل شما باید محل کارگاه ساخت ظروف سفالی و نمایش محصولاتتان را در مکانی قرار دهید که مردم بیشتر استقبال می کنند و علاقمند هستند.برای فهمیدن این مساله که مردم کدام منطقه بیشتر به اجسام سفالی علاقمندند به زمان و تبلیغات بیشتری نیاز دارید. 

 

سخن پایانی

امیدوارم با خواندن این مقاله توانسته باشم کسب و کار سفالگری را به خوبی به شما معرفی کنم، و شما بتوانید از آن نهایت استفاده را کرده و در صورتی که تصمیم دارید کارگاه راه اندازی کنید، این کار را انجام دهید، چنانچه دارای کسب و کار سفالگری می باشید و یا اینکه تصمیم دارید کارگاه سفالگری را راه اندازی کنید می توانید پس از تولید محصول برای تبلیغ آنها و معرفی کارهایتان در سایت ما به آدرس ( addressdan.ir ) ثبت نام کنید و از مزیت های آن استفاده نمایید.با ثبت نام در این سایت با جست و جوی کاربران کسب و کار شما به آنها نمایش داده می شود و همچنین می توانید محصولات خود را به صورت اینترنتی براحتی بفروش برسانید.