بوم مدل کسب و کار یکی از رویکردهای نوآورانه در مدیریت کسب و کار است که به دنبال ایجاد ارزش برای جامعه، محیط زیست و اقتصاد است. همچنین بزرگترین شرکت ها و کسب و کارهای دنیا دارای مدل کسب و کار یا بیزینس پلن هستند. در این مقاله، به بررسی این مفهوم و اهمیت آن خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
بوم مدل کسب و کار چیست
بوم مدل کسب و کار به عنوان یک الگوی جدید در مدیریت کسب و کار مطرح شده است که به منظور دستیابی به پایداری اقتصادی، حفظ محیط زیست و ارتقاء شرایط اجتماعی ارائه شده است. این الگو از ساز و کارهای سنتی کسب و کار با تأکید بر مسئولیت اجتماعی و حفظ محیط زیست تفاوت دارد.
تعریف و منشأ
بوم مدل کسب و کار به عنوان یک الگوی مدیریتی جدید در حوزه کسب و کار، به منظور ادغام اهداف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی در فعالیت‌های کسب و کار مطرح شده است. این مفهوم اصطلاحاً از سال‌ها پیش در حوزه توسعه پایدار مورد بحث و توجه قرار گرفته است. مدیریت کسب و کار، شناسایی بخش های مهم هر کسب و کار و تمرکز بر روی توسعه و مدیریت هر بخش، از اهدام بوم مدل کسب و کار می باشد.
اجزای یک بوم مدل کسب و کار
بوم مدل کسب و کار شامل ترکیبی از عوامل اقتصادی و اجتماعی است که در کنار هم به منظور ایجاد ارزش برای هر سه بخش، یعنی افراد، جامعه و محیط زیست، فعالیت می‌کنند.
عموم بوم مدل کسب و کار 9 بخش اصلی دارد که شامل بخشهای زیر می باشد:
ارزشهای پیشنهادی
ابتدا باید تعیین نماید که هدف شما از ایجاد یک کسب و کار ارائه چه خدماتی می باشد و شما در چه کارهایی حرف برای گفتن دارید و می توانید در بازار هدف رقابت نماید. ایجاد ارزش آفرینی اولین قدم برای شروع یک کسب و کار می باشد.
مشتریان
مهترین بخش هر کسب و کار مشتریان آن می باشند. بدون مشتری هیچ شغلی نمی تواند به بقای خود ادامه دهد. دسته بندی مشتریان و ارائه خدمات متناسب به هر گروه از وظایف و برنامه ریزی های این بخش می باشد.
کانالهای ارتباطی
بعد از اینکه ارزش آفرینی ایجاد شد و مشتریان را گروهبندی کردیم، حال نوبت به ایجاد کانال های ارتباطی با آنها می باشد و اینکه خدمات یا محصولات خود را به چه روشهایی به مشتریان هدف برسانیم و همچنین سیستم ارتباط با مشتریان از طریق چه کانالهایی شکل بگیرد.
برخی از کانالهای ارتباطی می تواند وب سایت فروشگاهی یا شرکتی برای فروش محصولات و خدمات به صورت آنلاین می باشد. جهت ارتباط با مشترین می توانیم از طریق ارتباط حضوری در محیط کار یا تلفنی و یا ارتباط گیری از طریق شبکه های اجتماعی باشد.
ثبت اطلاعات کسب و کار در پلتفرم آنلاین نیز یکی از راهای ارتباط با مشتریان می باشد.
جریان های درآمدی
در این بخش راههای درآمد زایی و فروش محصولات و خدمات بررسی می شود. که مدیریت درست در این بخش کمک زیادی به رشد و توسعه کسب و کار شما می کند.
جریان هزینه ها
مدیریت هزینه ها و داشتن یک برنامه جامع و هدفمند باعث افزایش کارایی کسب و کار می شود.
شرکای تجاری
کاهی اوقات یک کسب و کار ممکن است جهت پیشبرد اهداف خود نیاز به شرکایی تجاری داشته باشد. برای مثال یک کسب و کار نوپا ممکن است در ابتدا توانایی کافی جهت انجام تبلیغات هدفمند را نداشته باشد و این کار را برون سپاری نماید. شرکتی که در زمینه تبلیغات فعالیت می کند می تواند در قالب یک شریک تجاری با کسب و کار مربوطه همکاری نماید که در آن یا از فروش محصولات و خدمات سودی دریافت نماید و یا هزینه فعایت های خود را دریافت می کند.
منابع کلیدی
در این بخش منابع کلیدی کسب و کار تعیین می شوند که مهمترین آنها نیروی انسانی ماهر می باشند. منابع کلیدی از دفتر کار گرفته تا نیروی انسانی و ابزار کار را شامل می شوند. برای مثال برای یک فروشگاه می تواند مغازه ایی باشد که اجاره شده و یا کسب و کار خود مالک آن می باشد و یا برای کسب و کارهای آنلای می تواند یک وب سایت به صورت منابع نرم افزاری و فضای هاست آن باشد.
فعالیت های کلیدی
فعالیت هایی که برای رشد کسب و کار مهم هستند در این مرحله قرار می گیرند.
همکاران کلیدی
همانطور که گفته شده نیروی انسانی یکی از مهمترین منابع کلیدی هر کسب و کار می باشد. همکاران امتیاز آور و تاثیر گذار در رشد کسب و کار هرچقدر تعداد بیشتری داشته باشند، آن کسب و کار موفق تر و قوی تر است.
مزایای پیاده‌سازی بوم مدل کسب و کار
پایداری اقتصادی
یکی از مزایای بارز بوم مدل کسب و کار، تحقق پایداری اقتصادی است. با ترکیب مناسب اهداف مالی با نیازهای اجتماعی و محیط زیستی، این الگوی کسب و کار می‌تواند به موفقیت و استمرار فعالیت‌های تجاری کمک کند.
تأثیر اجتماعی
بوم مدل کسب و کار به عنوان یک رویکرد مسئولانه در حوزه کسب و کار، توانایی ایجاد تأثیر مثبت بر جوامع و افراد را دارد. با توجه به نیازهای اجتماعی، این مدل کسب و کار می‌تواند به ارتقاء شرایط زندگی افراد کمک کند.
حفظ محیط زیست
بوم مدل کسب و کار با تأکید بر حفظ و حفاظت از محیط زیست، به توسعه پایدار کمک می‌کند. با کاهش اثرات منفی فعالیت‌های اقتصادی بر محیط زیست، این الگوی کسب و کار به حفظ تنوع زیستی و منابع طبیعی کمک می‌کند.
نمونه‌های موفق بوم مدل کسب و کار
شرکت ایکس
شرکت ایکس با اعمال بوم مدل کسب و کار در فعالیت‌های خود، توانسته است همزمان با رشد اقتصادی، به حفظ محیط زیست و ارتقاء شرایط زندگی جامعه محلی کمک کند.
سازمان وای
سازمان وای با انتقال به یک بوم مدل کسب و کار، تأثیر مثبتی بر اجتماعات محلی خود داشته و به ارتقاء سطح زندگی افراد در مناطق مختلف کمک کرده است.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
محدودیت‌های مالی
یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی پیاده‌سازی بوم مدل کسب و کار، محدودیت‌های مالی است. اغلب فعالیت‌های مسئولانه و پایدار به هزینه‌های بالایی نیاز دارند که برای برخی کسب و کارها قابل دسترسی نیست.
مشکلات تنظیمی
تنظیمات و قوانین مربوط به بوم مدل کسب و کار نیازمند تغییرات و به روزرسانی‌هایی هستند تا بتوانند این الگوی کسب و کار را حمایت کنند. این می‌تواند یکی از محدودیت‌های پیش‌روی اجرای این الگو باشد.
پذیرش بازار
با وجود مزایای بوم مدل کسب و کار، اما پذیرش آن در بازار ممکن است چالش‌هایی را برای برخی کسب و کارها به وجود آورد. برخی مشتریان ممکن است تمایل کمتری به خرید محصولات یا خدمات مبتنی بر این الگو داشته باشند.
راهکارها برای ساخت یک بوم مدل کسب و کار موفق
تحقیق و تجزیه و تحلیل
یکی از اصلی‌ترین مراحل برای ساخت یک بوم مدل کسب و کار موفق، انجام تحقیقات دقیق و تجزیه و تحلیل بازار و شناخت نیازهای جامعه و محیط زیست است.
همکاری و شراکت‌ها
برای موفقیت یک بوم مدل کسب و کار، لازم است با انجمن‌ها، سازمان‌های غیرانتفاعی و دیگر کسب و کارها همکاری و شراکت‌های موثری را برقرار کرد.
نوآوری و انعطاف‌پذیری
بوم مدل کسب و کار نیازمند نوآوری و انعطاف‌پذیری است. کسب و کارها باید به تغییرات بازار و نیازهای مشتریان پاسخ دهند و الگوهای کسب و کار خود را بهبود بخشند.
سوالات متداول
۱. آیا بوم مدل کسب و کار فقط برای کسب‌وکارهای بزرگ مناسب است؟
بوم مدل کسب و کار برای کسب‌وکارهای هر اندازه‌ای قابل پیاده‌سازی است، اما مهمترین نکته این است که با توجه به نیازهای جامعه و محیط زیست، استراتژی مناسب انتخاب شود.
۲. آیا پیاده‌سازی بوم مدل کسب و کار هزینه‌بر است؟
پیاده‌سازی بوم مدل کسب و کار ممکن است نیازمند هزینه‌های اولیه بالا باشد، اما در طولانی مدت، می‌تواند به صرفه و پربازده باشد.
۳. آیا بوم مدل کسب و کار تنها برای محصولات ارایه شده مناسب است؟
خیر، بوم مدل کسب و کار می‌تواند برای هر نوع فعالیت یا محصولی قابل پیاده‌سازی باشد، از خدمات تا محصولات فیزیکی.
۴. آیا پذیرش بازار برای بوم مدل کسب و کار ساده است؟
پذیرش بازار برای بوم مدل کسب و کار ممکن است چالش‌هایی داشته باشد، اما با استراتژی‌های مناسب و آگاهی از نیازهای مشتریان، می‌توان به این چالش‌ها پاسخ داد.
۵. آیا بوم مدل کسب و کار به تنهایی می‌تواند مسائل اجتماعی و محیط‌زیستی را حل کند؟
بوم مدل کسب و کار یکی از ابزارهای مهم برای حل مسائل اجتماعی و محیط زیستی است، اما نیاز به همکاری و تعامل بین افراد، سازمان‌ها و دولت‌ها دارد.