بررسی شغل کاشی کاری

نام کاشی از نام شهر کاشان گرفته شده این نشان می دهد که در ابتدای اسلام مرکز اصلی تولید کاشی شهر کاشان بوده است . در کشور عراق به دلیل حضور مقر حکومت های خلافتی بیشتر از کاشی استفاده می شده ، در ئوران سلجوقی هم به شکل گسترده برای پوشاندن و تزئین سطوح از کاشی استفاده می شده است . از مهمترین بناهایی که در آنها از کاشی استفاده می شده مساجد و حمام ها بوده اند . هنر کاشی کاری در دوران سلجوقیان در سال های 415 تا 572 در ایران گسترش یافت . نمونه هایی از  کاشی کاری در دوره ی سلجوقیان محراب مسجد جامع اولیاء در حدود سال قمری و میلادی ، بناهای مسعود سوم و منارهای غزنه در سال 500 قمری و 1106 میلادی ، بقایای بناعای چشت شریف ، مسجد جامع هرات در سال 567 قمری و 1200 میلادی ، نقاشی های بنای مرقد امام خورد یحیی ابن زیاد در سر پل در حدود سال 430 قمری و 1135 میلادی و مدرسه ی چونه بادغیس در سال 570 قمری و 1175 میلادی در زمان تیموریان در هرات ( واقع در کشور افغانستان) هنر زیبای کاشی کاری و هنر اسلامی به اوج رسید . برخی از کاشی کاری های حرم امام رضا (ع) و همچنین کاشی کاری مسجد جامع عتیق در اصفهان می باشند . بعد از دوره ی سلجوقیان در دوره ی ایلخانی برای تزئین بناها از کاشی استفاده می شد . تا قبل از دوره ایلخانی در سطوح خارجی بناها از کاشی استفاده می کردند اما با روی کار آمدن حکومت ایلخانی و علاقه ی آنها در به کارگیری هنرهای مختلف ، کاشی کاری در سطوح داخلی نیز استفاده شد . در دوره ی ایلخانیان از سه تکنیک برای تولید کاشی استفاده می شد ، این سه تکنیک شامل لعاب تک رنگ ، رنگ آمیری مینایی بر روی لعاب و رنگ آمیزی زرین فام بر روی لعاب می باشند . روش رنگ آمیزی زرین فام بر روی لعاب به عنوان یک روش انحصاری فقط در اختیار کاشی سازان حرفه ای در ایران بود زیرا سفال زرین فام در ساخت خود دارای پیچیدگی می باشد کاشی زرین فام از مهم ترین کاشی های به جا ماده از عصر ایلخانی می باشد ، که شامل کاشی محراب کاشی حاشیه ای کتیبه دار و کاشی ستاره ای و صلیبی است که همراه با تزئیات زرین فام یا لعاب تکرنگ اجرا می شدند . از دوره ی ایلخانی به بعد برجسته کاری بر روی کاشی رواج یافت و کاشی های ستاره ای با کتیبه و با نقش های مختلف انسانی ، حیوانی و گیاهی تزئین می شدند . از این دوره به بعد به تدریج نام سفالگر و تاریخ ساخت آن بر روی کاشی ها درج می شد . از مهمترین بناعای دوره ی ایلخانی مسجد جامع اصفهان و گنبد سلطانیه زنجان می باشد . با رود کار آمدن تیموریان در یران بسیاری از هنرها از بین رفت در این دوره ایران عرصه تاخت و تاز شد و دیگر امکان گسترش هنرهای مختلف از جمله کاشی کاری وجود نداشت . از نمونه های زیبای هنر اسلامی و کاشی کاری در زمان تیموریان در کشور افغانستان کاشی های مسجد جامع هرات ، مقبره ی گوهرشاد ، کاشی های مناره های مصلی ، کاشی های منار تیموری در قلعه اختیارالدین ، کاشی کاری مقبره ی شاه ولایت ماب ( به نظر بعضی از پژوهشگران ، در این مقبره از هفتصد نوع کاشی استفاده شده است.) کاشی کاری مقبره خواجه عبدالله انصاری . همچنین در نقاط مختلف افغانستان مانند بلخ ، لشگرگاه ، هرات ، قندوز ، غور و کابل از کاشی کاری استفاده شده است . پس از تیموریان صفویان حکومت ایران را به دست گرفتند که تبدیل به یکی از مهمترین دوره های تاریخ هنر در ایران شد . با روی کار آمدن شاه عباس صفوی بیشتر به معماری بناها توجه شد و برای تزئین بناهایی مانند مقابر ، مساجد ، مدارس ، بازارها ، کاخ ها ، کاروانسرها و... از کاشی کاری استفاده می شد . از نمونه های کاشی کاری در دوره ی صفویه بنای مسجد شیخ لطف الله در اصفهان می باشد . بعد از صفویه افشاریه و زندیه در ایران حکومت کردند که هیچ کدام فعالیتی در هنر کاشی کاری نداشتند . با روی کار آمدن قاجاریان تحول زیادی در صنعت کاشی کاری ایران رخ داد ، آنها شکل ها و تصاویر زیادی را به هنر کاشی کاری وارد کردند . آنها از کاشی کاری نه تنها در مساجد و مقابر بلکه در خیابان کشی ها ، ساخت ایوان ها و سرکنسول معابر و خیابان ها استفاده می کردند . با روی کار آمدن حکومت پهلوی کاشی کاری صنعتی شد . در ابتدا از کاشی فقط برای تزئین نمای بیرونی دیوار استفاده می شد به مرور زمان برای اولین بار در قرن 13 در شهر قونیه از کاشی ها به نحوی استفاده شد که کل دیوار را بپوشاند .

انواع کاشی کاری اسلامی

گونه ای از کاشی کاری که برای تزئین عمارت ها به کار می رود سه نوع می باشد :

کاشی کاری معرق

در این نوع کاشی کاری تکه های کوچک کنار هم قرار می گیرند و یک طرح کلی را ایجاد می کنند . از نمونه های کاشی کاری به سبک گره معرق در زمینه بندی شده در سطح زیرین گنبد آرامگاه حافظ می باشد . معرق کاری به گونه ایست که قطعه های کوچک کاشی که هر کدام نقش های مختلف با رنگ های متفاوتی دارند را در کنار هم قرار می دهند و به شکل قطعات بزرگ یه تصویر را به وجود می آورند ( مانند پازل ) و بر روی دیوار نصب می شوند . تاریخچه کاشی معرق در زمان سلجوقیان در قرن چهارم به اوج رسید . در قرن هشتم نسبت به زمان سلجوقیان در زمینه کاشی کاری پیشرفت زیادی داشت . مرکز اصلی هنر کاشی کاری معرق در زمان صفویه در شعر اردبیل بود ، آثاری مانند مسجد کبود تبریز و مسجد شیخ صفی و میدان امام در اصفهان را از آثار آن دوران نام برد .  ویژگی خوبی که معرق دارد این است که بر روی سطوح غیر مسطح مانند بدنه گنبدها و گلدسته های کوچک و حتی مقرنس های ظریف قرار می گیرد ، و حتی در صورتی که نیاز به بازسازی و مرمت داشته باشد کمتر دچار عدم هماهنگی با بقیه کاشی های سالم بر روی سطح ، می شود .

کاشی کاری معقلی

این نوع سبک کاشی کاری به گونه ایست که از تلفیق کاشی های کوچک با طرح های هندسی( مربع یا مستطیل ) به وجود آمده است . در واقع کاشی کاری معقلی ترکیبی از کاشی و آجر می باشد و میزان انبساط و انقباض کاشی ها به کمترین حالت  رسیده است . از کاشی معقلی از انواع خطوط مستقیم در محود های عمودی و افقی و از خطوط مورب با زاویه 45 درجه و خطوط شطرنجی استفاده شده است . در این نوع کاشی ها از خط کوفی بنایی برای طراحی روی آنها استفاده شده ، از خط کوفی بنایی در کتاب ها و نگارش استفاده نمی شده ولی در معماری کاربرد زیادی داشته است . در کاشی کاری معقلی ابتدا نوشته و حروف به صورت مشبک ، در صفحه ای مشبک مشخص می شدند

و سپس در مرحله ی پایانی آجر و کاشی را روی بنا نصب می کردند تا حروف شکل بگیرد و نوشته مشخص شود . این نوع کاشی کاری قببل از اسلام و به دست ایرانیان ابداع شده ، ئلی در دوران اسلامی و در قرن پنجم هجری به اوج رسیده است . از جمله آثار تاریخی کاشی کاری معقلی بناهای به جا مانده در دوران تیموری و ایلخانی ، مسجد جامع اصفهان ، مسجد علی ، حرم امام رضا (ع) و حرم امام زاده صالح را می توان نام برد .

کاشی کاری مقرنس

این نوع کاشی کاری در معماری ایرانی اسلامی جایگاه بسیار مهمی دارد . کاشی کاری مقرنس به شکل نردبانی و پله پله شکل می گیرد . در بیشتر ورودی مساجد و بازار های تاریخی این مدل کاشی کاری را می تون مشاهده نمود . این  نوع کاشی کاری به نوع مصالح گچ و کاشی بستگی دارد . کاشی کاری مقرنس در چهار نوع وجود دارد ، مقرنس های جلو آمده ، مقرنس های روی هم قرار گرفته ، مقرنس های معلق و مقرنس های لانه زنبوری . در هر نوع ابتدا با استفاده از گچ ، آجر و آهک ابتدا طرح را زده سپس برش ها و قندیل ها را بر اساس شکل مورد نظر در می آورند و بعد کاشی های ساخته شده را متناسب با بنا می چسبانند . از زیباترین کاشی کاری های مقرنس می توان هنر کاشی کاری معماری صفوی در میدان نقش جهان اصفعان و مسجد جامع عباسی را نام برد . 

 کاشی مشبک ، کاشی گره ، کاشی خشتی( هفت رنگ ) ، از تلفیق خشت های ظریف لعاب دار که هر یک از آنها بخشی از طرح کلی را در بر می گیرد ساخته شده ، از قرن پنجم با گسترش و پیشرفت شاخه های هنر اسلامی ، کاشی کاری نیز پیشرفت کرد .

هنر کاشی کاری هفت رنگ

این نوع روش کاشی کاری همانگونه که از نامش پیداست کاشی ها را در کنار هم به گونه ای مشبکی می چینند که نور می تواند از بین آنها عبور کند ، ممکن است کاشی ها در شکل ها و ابعاد مختلفی مانند مربع ، مستطیل ، شش ضلعی و یا شکل های دیگری باشند . که معمولا به رنگ سفید و به صورت ساده هستند . این نوع کاشی کاری به دلایل خاصی ساخته شده ، به نظر پژوهشگران این مدل کاشی کاری به دلایل مذهبی ، آب و هوای متغیر ایران ، آفتاب تند و روشن ، باد و طوفان ایجاده شده است . این نوع پنجره های ساخته شده از کاشی مشبک باعث بیرون رفتن حشرات موذی ، حفظ حریم داخل خانه و عبور راحت نور می شود . کاشی کارها آنها را در کنار هم می چینند سپس طرح اولیه را با زغال بر روی کاشی ها کپی می کنند و با اکسید منگنز و قلم گیری رنگ آمیزی می کنند ، سپس کاشی ها را در کوره قرار می دهند و بعد آماده نصب می شوند . هفت رنگ اصلی برای رنگ آمیزی این نوع کاشی ها شامل سیاه ، سفید ، لاجوردی ، فیروزه ای ، قرمز ، زرد و حنایی می باشند . امروزه از سایر رنگ ها مانند طلایی ، سبز و ... نیز استفاده می شود . یکی از معروف ترین تولید کنندگان کاشی هفت رنگ در جهان ، صنایع کاشی امرتات سرام در یزد می باشد که تنها تولید کننده کاشی هفت رنگ به روش صنعتی در دنیا و بهترین تولید کننده کاشی لوکس می باشد . سرعت روش کاشی کاری به سبک هفت رنگ از سرعت کاشی کاری به سبک معرق بیشتر است . از این نوع کاشی ها در مکان های تاریخی و مذهبی استفاده شده است . از کاشی هفت رنگ در محل کار ، منزل و قهوه خانه ها هم استفاده می شود . از هنر کاشی کاری هفت رنگ می توان به مسجد شیخ لطف الله در اصفهان اشاره کرد .

معرفی شغل کاشی کاری

کاشی کاری در دو زمینه ی کاربردی و هنری انجام می شود . در زمینه ی هنری بیشتر از کاشی های تزئینی برای اماکن و ساختمان های خاص تاریخی ، هنری و ... استفاده می شود . این جنبه کاشی کاری امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد . ولی جنبه ی کاربردی کاشی کاری با صنعت ساختمان مرتبط است و به کاشی یا سرامیک کردن انواع ساختمان ها مانند منازل ، رستوران ها و... مربوط می شود . در واقع کاشی کار سطح دیوارها و کف اتاق ها را با کاشی می پوشاند . این کار می تواند کاشی کردن یک آشپزخانه ، حمام ، مغازه ، سرویس بهداشتی ، هتل و یا رستوران و... باشد . کاشی کار مطابق با سلیقه مشتری و مقدار هزینه ای که برای این کار پرداخت می کند ، کاشی یا سرامیک را انتخاب کند و در مورد طرح و مدل کاشی کاری با مشتری به توافق می رسد . سپس به کمک ابزار و مصالح مناسب سطح مورد نظر را آماده می کند و کاشی یا سرامیک را نصب می کند . در آخر هم با ریختن دوغاب و آب بندی کاشی ها آنها را محکم تر تثبیت می کند . از جمله ابزاری که کاشی کار از آنها استفاده می کند ، متر ، پرگار ، گونیا ، شابلون ، خط کش ، دستگاه برشکاری و... می باشند . برای این کار باید در تخمین قیمت و میزان مواد  دقت بالایی داشته باشید همچنین به توانایی جسمانی خوبی نیاز دارد . هنگام کار باید از لباس مخصوص محافظ استفاده کنید . یک کاشی کار معمولا بعد از بستن قرارداد با مشتری به صورت تمام وقت کار می کند همچنین ممکن است همیشه مشتری نداشته باشد و در بین قرارداد های خود مدتی بیکار باشد .

نحوه ی ورود به شغل کاشی کاری

برای ورود به این شغل ابتدا باید آموزش ببینید ، شما می توانید به صورت تجربی در کنار یک استاد کار این حرفه را بیاموزید . اگر بخواهید به صورت رسمی این کار را یاد بگیرید و مدرک آن را داشته باشید می توانید پس از گذراندن سال اول دبیرستان در رشته ی کارو دانش شاخه ی  کاشی کاری ادامه تحصیل دهید . و یا اینکه به آموزشگاه هایی که دوره های آموزش کاشی کاری را زیر نظر سازمان فنی حرفه ای برگزار می کنند مراجعه کرده و در آنجا ثبت نام کرده آموزش ببینید و مدرک دریافت کنید .

فرصت شغلی و بازار کار کاشی کاری

یککار می تواند با شرکت های ساختمانی قرارداد کاری ببندد و حتی در شرکتی استخدام شود تا در صورت نیاز از آنها به عنوان کاشی کار برای پروژه ها استفاده شود . شرکت های ساختمانی معتبر به دلیل دریافت پروژه معمولا بازار کار خوبی دارند ، همانطور که می دانیم کاشی کاری با صنعت ساختمان سازی و بازسازی ساختمان ها مرتبط است که برای ارائه این خدمات به یک کاشی کار نیاز دارند . پس اگر شخصی در این حرفه تجربه و مهارت خوبی کسب کند و همچنین بتواند کاری تمیز و با کیفیت مطابق نیاز مشتری ارائه دهد ، فرصت های شغلی خوبی خواهد داشت و مشتری های زیادی پیدا می کند .

سخن پایانی

امیدوارم که خواندن این مقاله برایتان مفید باشد و بتواند شما را در انتخاب شغل راهنمایی کند . در صورتی که وارد این کار شدید و مهارت لازم را به دست آوردید و یا اگر صاحب این شغل هستید می توانید کسب و کار خود را به صورت رایگان در سایت ما به نشانی آدرس دان  (www.addressdan.ir) ثبت کنید . با این کار در نتیجه ی جست و جوی کاربران مشخصات شما نشان داده می شود و به عنوان تبلیغات و جذب مشتری برایتان ارزشمند است .